,,Historie mało znane'': Pierwsza '' Księżna Łowicka'' - Księstwa Łowickiego z mocy ukazu 1820 r.

Słup graniczny ustalający granicę Księstwa Łowickiego.

(do naszych czasów przetrwały dwa.)

W Polsce przedrozbiorowej nazwa "księstwo łowickie" (łac. Ducatus Loviciensis) była używana jako nazwa zwyczajowa dóbr arcybiskupów gnieźnieńskich. Stała się nazwą urzędową po nadaniu jej przez cara Aleksandra I, który na nowo stworzył "księstwo łowickie" i nadał tytuł "księżnej łowickiej" żonie swojego brata, wielkiego księcia Konstantego.

Całe archiwum Administracji Księstwa Łowickiego spłonęło w Warszawie w 1944 r.; ocalały jedynie 23jednostki archiwalne . Są to akta rachunkowe dot. przychodów i rozchodów kasy Księstwa oraz korespondencja w sprawach administracyjnych. Wśród akt znajduje się ponadto opis majętności Sielce z 1821 r., z okazji jej przejścia na własność w. ks. Konstantego i jego żony Joanny Grudzińskiej .

Pierwsza '' Księżna Łowicka'' Joanna Barbara -Łowicka -Romanowska - h. Grzymała

Dobra Księstwa Łowickiego arcybiskupów gnieźnieńskich przeszły po rozbiorach w ręce rządu pruskiego. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego cesarz Napoleon nadał je w czerwcu 1807 r. na zasadzie donacji marszałkowi Ludwikowi Davoust’owi. Administracją dóbr łowickich zajmował się z jego polecenia ks. Gley. Wraz z klęską Napoleona dobra te w 1814 r. przeszły drogą konfiskaty w zarząd Izby Administracyjnej i wcielone zostały do dóbr koronnych. Bezpośredni zarząd nad ziemiami Księstwa sprawować miała Komisja Rządowa Dóbr i Lasów. Na mocy dekretu cara Aleksandra I z 4 lipca 1820 r. część dóbr Księstwa Łowickiego znalazła się w rękach W. Ks. Konstantego, naczelnego wodza Wojska Polskiego, jako nagroda za zasługi, położone podczas reorganizacji wojska Polskiego.

Nowy ''Wódz ''zasłynął z wybuchowego temperamentu, sadystycznej wręcz lubości w prowadzeniu wielogodzinnych, wycieńczających żołnierzy musztr. Chętnie używał przemocy wobec podkomendnych. Nadając dobra Łowickie swemu bratu, cesarz Aleksander I przywrócił im oficjalną dawną nazwę '' Księstwa Łowickiego,'' nadawaną mu przez dawniejszych posiadaczy prymasów, tytułujących się w ostatnich wiekach istnienia Rzeczypospolitej książętami łowickimi. Współwłaścicielką dóbr łowickich na mocy ukazu 1820 r. stała się małżonka wielkiego księcia Konstantego, która otrzymała tytuł księżnej Łowickiej. W związku z tym nadaniem car upoważnił żonę Konstantego, Joannę Grudzińską do przybrania i noszenie tytułu księżnej łowickiej z dziedzicznością tytułu na zrodzone z tego związku dzieci. Grudzińska przyjęła wówczas nazwisko :

Joanna ,Barbara -Łowicka- Romanowska - h. Grzymała .

W roku 1829 cesarz Mikołaj I uzupełnił nadanie swego brata, przyłączając do księstwa Łowickiego ekonomie: Skierniewice, Głuchów, Bąków, Jeziorko ,Kompina, Domaniewice ,Dąbkowice .. Skomasowane w jedną całość administracyjno-gospodarczą dobra stały się tym samym prywatną własnością ks. Konstantego, który bezpośredni nad nimi nadzór powierzył radcy stanu Leonowi Hintzowi. Od 1829 r. do 1835 r. funkcję tę sprawował intendent W. Ks., gen. Fryderyk Filipeus.

Ślub Konstantego i Joanny odbył się 24 maja 1820 roku na Zamku Królewskim. Ceremonie były trzy – cywilna, prawosławna i katolicka. Zaproszono zaledwie kilkanaście osób, w tym najbliższą rodzinę Joanny oraz czterech adiutantów Konstantego. Zanim przystąpiono do rzeczy, wielki książę złożył następującą deklarację:

''Za zezwoleniem Cesarza zaślubiam hrabiankę polską, z którą spodziewam się być bardziej szczęśliwy niż ze wszystkimi księżniczkami niemieckimi razem wziętymi.''

Joanna i Konstanty

Małżeństwo wywołało prawdziwy szok u elit. Dostojnicy nie mogli zrozumieć jakim cudem następca tronu poślubił polską szlachciankę, właśnie z uwagi na zawarte małżeństwo, oficjalnie zrzekł się pretensji do rosyjskiego tronu.

Joanna i Konstanty, ta z pozoru kompletnie niedobrana para, tworzyli zgodne i pełne ciepła małżeństwo, które dla niedoszłego cara znaczyło najwidoczniej więcej od tronu i korony.

Z następcą tronu rosyjskiego, naczelnym wodzem armii i de facto władcą Królestwa Polskiego w. ks. Konstantym Pawłowiczem poznali się około roku 1818 podczas jednego z balów, prawdopodobnie u namiestnika gen. Józefa Zajączka .Jesienią 1819 roku Cesarzewicz Konstanty zażądał od swego brata cara Aleksandra zezwolenia na rozwód z księżną Julią i udzielenia zgody na ślub z Grudzińską. Car wyraził zgodę, jednak na określonych warunkach. Potomkowie Konstantego i Joanny nie będą mieli prawa do następstwa tronu.

Hrabianka Grudzińska, która po matce odziedziczyła nieprzeciętną urodę, miała wówczas 27 lat. Nie była rodzinną pięknością - ten tytuł należał bowiem do siostry Józi, była drobną kobietką o złocistych włosach , miała jednak niezwykłą grację, żartobliwe usposobienie i pięknie tańczyła. Dopiero co wróciła z Paryża, gdzie uzupełniała swoją edukację po ukończeniu warszawskiej pensji i z sukcesem robiła pierwsze kroki na stołecznych salonach.

Zainteresowanie wielkiego księcia Grudzińską przerodziło się w głębsze uczucie, być może dlatego, że nie chciała ona przystać na miano kolejnej kochanki . Cesarzewicz Konstanty zanim poznał Grudzińską, miał liczne kochanki i troje nieślubnych dzieci, pozostawał w tym czasie w separacji z żoną Anną Fiodorowną , niemiecką księżniczką Julią von Sachsen-Coburg-Saalfeld, z którą chciał się rozwieść niedługo po ślubie w 1796 r.

Nowo poślubiona małżonka władcy Królestwa Polskiego nie angażowała się w sprawy polityczne kraju, mimo iż w małżeństwie tym współcześni upatrywali „nadzieje narodowe”. Towarzyszyła wielkiemu księciu podczas parad wojskowych, np. w Błoniu czy Łowiczu oraz przyjmowała wraz z mężem członków rodziny cesarskiej. Serdeczne uczucia okazywali jej zwłaszcza car Aleksander, który podobno miał zakochać się w szwagierce, oraz w. ks. Michał Pawłowicz (1798–1849) i jego żona Helena (1806–1873), urodzona jako Fryderyka Charlotta Maria Wirtemberska – Grudzińska miała być matką chrzestną jednej z ich córek. W 1825 r. otrzymała order Katarzyny, a cesarzowa Maria Fiodorowna zapisała jej w testamencie (pour ma belle fille, princesse Lowitsch) drogocenny diadem. W 1829 r. uczestniczyła w ceremonii koronacji Mikołaja I na króla polskiego. Dość często podróżowała, m.in. do ofiarowanych jej mężowi w tym samym roku przez cesarza dóbr skierniewickich z pałacem Prymasowskim .

„Wytrzymać w Skierniewicach z nudów latem jest nie sposób, a co dopiero zimą”

(pisała w jednym z listów )

Zespół pałacowo-parkowy / ok.1915 r./

Po zgonie wielkiego księcia Konstantego księstwo Łowickie przeszło na własność Mikołaja I, i odtąd jest niepodzielną własnością każdorazowego Cara Rosji, korzystając ze wszystkich przywilejów i prerogatyw dóbr rządowych.

Rząd Narodowy na sesji 25 maja 1831 r. zdecydował, iż włości W. Ks. Konstantego przejdą na własność skarbu narodowego. Decyzję tę cofnięto jednak po klęsce powstania, a z powodu śmierci W. Ks. Konstantego, ziemie Księstwa Łowickiego stały się własnością ks. Joanny Grudzińskiej. Z kolei na mocy jej testamentu (spisanego 21.09.1831 r.) dobra te przeszły na własność króla polskiego i odtąd miały być dobrami osobistymi władców rosyjskich, nie podlegającymi ani podziałom ani sprzedaży. Siedziba Główna Administracji Księstwa Łowickiego mieściła się w byłym pałacu arcybiskupim w Łyszkowicach pod Łowiczem ,gdzie za kilkanaście lat powstanie :

Cukrownia ''IRENA'' Łyszkowice - największa w Kraju Naszym . /1850-1948 r./

[ https://rosariumadgdar.blogspot.com/2024/04/cukrownia-irena-najwieksza-w-kraju.html ]

''Spółka Udziałowa Fabryki Cukru i Buraków i Rafineria w Łyszkowicach''

Dobra Księstwa składały się siedmiu ekonomii: Łowicz, Skierniewice, Łyszkowice, Głuchów, Kompina, Bąków i Jeziorko, kilku nieruchomości i folwarków oraz kompleksów leśnych, które z czasem stały się terenem polowań dworu carskiego, m.in. lasy spalskie i przyległy do Skierniewic ''Zwierzyniec''

Brama wjazdowa do Zwierzyńca przy pałacyku łowczego , okres międzywojenny.

Pałacyk Łowczego (1820 /1830 r.) Skierniewice /Maków

[ https://rosariumadgdar.blogspot.com/2023/10/paacyk-owczego-1820-1830-r-skierniewice.html ]

Dochody z dóbr cesarskich służyły m.in. na utrzymanie pałaców cesarskich w Belwederze, Łazienkach i Sielcach oraz teatrów warszawskich. Od 1832 r. nadzór nad dobrami sprawował namiestnik Królestwa Polskiego. Po reorganizacji zarządu Księstwa w 1836 r. funkcję administratora Księstwa powierzono Trofimowi Botwinko, którego pełnomocnikiem i zarządzającym bezpośrednio w Łyszkowicach pozostawał Wincenty Choromański. Kolejnymi administratorami Księstwa byli w latach 1851-1859 – Ignacy Abramowicz, a w latach 1859-1867 – Aleksander Hauke, główny zarządzający pałacami cesarskimi. W 1868 r. Administrację Księstwa Łowickiego podporządkowano bezpośrednio Ministerstwu Dworu Cesarskiego w Petersburgu. Funkcję administratora objął wówczas margrabia Zygmunt Wielopolski, łowczy dworu cesarskiego, a po jego śmierci w 1902 r. zarząd przejął jego syn Władysław. Po 1881 r. zarząd Księstwa przeniesiono z Łyszkowic do Skierniewic.

Do wybuchu I wojny światowej księstwo pozostawało bezpośrednią własnością carów.

okres I wojny światowej

Mundury wszelkich władz Królestwa Polskiego :

stosowne do Dekretu Najjaśniejszego Pana z dnia 11/23 Maja 1836 roku w tym także Zarządu Xięstwa Łowickiego /Vistelius, Ivan Ivanovič (1802-1872) /

- mundur Zarządu Księstwa Łowickiego : 6 i 8 klasy

- mundur Zarządu Księstwa Łowickiego : 9 i 10 klasy

- frak mundurowy Zarządu Księstwa Łowickiego

- surdut mundurowy Zarządu Księstwa Łowickiego

- surdut kancelistów klas niższych Zarządu Księstwa Łowickiego

Historia Łyszkowice

Pierwsza i zarazem ostatnia '' Księżna Łowicka'' , zmarła w Carskim Siole zaledwie pół roku po śmierci męża (15 maja 1831 na cholerę) księcia Konstantego. Umierała przy Mikołaju I, który po jej śmierci kazał odmłodzić ją w dacie urodzenia o 8 lat ze względu na jej młodą twarz. Tam też została pochowana. Jej szczątki ekshumowano w 1929 roku i przeniesiono do Rąbinia pod Śremem – gdzie pochowana została przy kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła, obok siostry Antoniny i jej męża Dezyderego Chłapowskiego.

Płyta nagrobna Joanny z lewej

Solenne nabożeństwo ,we wszystkich Cerkwiach i Kościołach miasta Petersburga za dusze zmarłej Księżnej Łowickiej

Cmentarz Parafialny w Pszczonowie -gmina Maków ,powiat Skierniewicki.

Komisarz Lasów Księstwa Łowickiego : August Budzyński

Były urzędnik Księstwa Łowickiego : emeryt Mateusz Francki

Wdowa po Urzędniku Księstwa Łowickiego :

Konstancja Dytkowska z dm. Trzaskowska

Radca Dworu pomocnik administracji Księstwa Łowickiego :Wincenty Choromański (1792–1856)

W 1908 roku Wacław Gąsiorowski opublikował powieść historyczną o losach Joanny Grudzińskiej pt. "Księżna łowicka", a w 1932 roku powstał polski film fabularny pt. "Księżna łowicka" z Jadwigą Smosarską w roli tytułowej. W fabułę filmu wpleciony jest fikcyjny wątek miłości majora Waleriana Łukasińskiego do Joanny.

O drugiej ''Księżnej Łowickiej'' tym razem filmowej następnym razem .... 😀

W starym kinie ,84 minuty ''Księżna Łowicka ''1932 r.