,,Młodość jest czasem uczenia się, lecz żaden wiek nie jest na to za późny.
Historia jest najlepszym antidotum na złudzenia o wszechwładzy i wszechwiedzy''
Łączna liczba wyświetleń
wtorek, 20 sierpnia 2024
80 rocznica Bitwy Oddziału ''Maszynisty'' gm. Łyszkowice
ZWZ - AK gm. Łyszkowice (1939-1945)
W strukturze organizacyjnej ZWZ-AK w gminach Łyszkowice, Dąbkowice, Domaniewice i Bielawy funkcjonowały placówki, tworzące jeden rejon o kryptonimie „Fabryka”, przynależny do łowickiego obwodu „Łyska”.
Na terenie gminy Łyszkowice ośrodek ZWZ zorganizował Feliks Binkiewicz ps.,,Zieliński'', zastępca sekretarza tejże gminy.
Rejon Łyszkowice tworzyły trzy plutony pod dowództwem :
ppor.Jana Mitka ps.,,Jerzy'' ze Stachlewa
ppor.Jana Różyckiego ps.,,Szpada'' z Kalenic
plut. Tadeusza Kocemby z Dańka[ osada młyniska koło Łyszkowic.]
W każdym plutonie było po kilka drużyn .
Po nieudanej próbie aresztowania Feliksa Binkiewicza przez żandarmerię niemiecką w dniu 1 sierpnia 1941 r. został on skierowany do pracy konspiracyjnej na Obszar Warszawski - Podokręg Zachodni "Hajduki" - Obwód "Skowronek" (Sochaczew) i przyjmuje ps.,,Konar'.'
Na jego miejsce komendant, por. Wajda Tadeusz ps.,,Bolesław'' Obwodu ,,Łyska'' wyznaczył ,mianował komendantem Rejonu Łyszkowice, ppor.Jana Mitka (nauczyciela ze Stachlewa) ,a po jego aresztowaniu przez łowickie gestapo dnia 21 lipca 1943 r. ppor. Jana Kapę ps.,,Ketling''.
Pluton ze Stachlewa pod dowództwem ppor.Jana Mitka ps.,,Jerzy'' obejmował teren wsi :
Stachlew ,Sielce ,Polesie oraz drużynę ZWZ-AK z Bełchowa .d-ca Franciszek Tartaunus, ps. „François". Przy plutonie funkcjonowała też drużyna kobieca .Panie pełniły role łączniczek i sanitariuszek z koła PCK ,które przed wojną funkcjonowało w szkole im.T.Kościuszki w Stachlewie. Punk sanitarny znajdował się w gospodarstwie Państwa Stań ,Stachlew II funkcjonował w czasie odbiorów rzutów z Wielkiej Brytanii na placówki odbiorcze o kryptonimach ,,Dywan '' i ,,Żaba''
Pluton z Kalenic pod dowództwem ppor. Jana Różyckiego ps.,,Szpada'' obejmował swoim zasięgiem teren wsi :
Kalenice, Kapera, Bobrowa, Chlebów oraz częściowo Uchań Górny ,Lipce R./kolonia Sapy/,Mszadla ,Trzcianka i Teresin.
Wiosną 1943 r. z plutonu z Kalenic został wyodrębniony oddział nad którym dowództwo obiją Stanisław Borowski ps.,,Maszynista'' z drużyny z Chlebowa. Oddział ten nie podlegał od tej pory dowódcy plutonu z Kalenic. Z tego oddziału wywodzili się żołnierze przeznaczeni do wykonywania wyroków śmierci z ramienia Państwa Podziemnego sądów doraźnych ,,Komórki Prawników'' z Kedywu Obwodu ,,Łyska'' na terenie gmin Łyszkowice ,Domaniewice ,Nieborów.
Brali między innymi udział w akcji „Akcja Kośba” /kośba-wykaszanie kosą traw i zboża/
Cel: konfidenci gestapo, szmalcownicy, donosiciele i oprawcy.
plut. Tadeusza Kocemby z Dańka /osada młyniska koło Łyszkowic./ O tym plutonie jest najmniej informacji. Być może ze względu że był najbardziej narażony na dekonspirację ?
W działalność konspiracyjną zaangażowana była cała rodzina Borowskich w tym trzej bracia Stanisława ''Maszynisty'', Władysław, Józef i Piotr oraz siostra Marianna .Domostwo ,gospodarstwo p. Borowskich było ostoją dla zdekonspirowanych żołnierzy ZWZ - AK z powiatu łowickiego i skierniewickiego ,poszukiwanych przez gestapo ,żandarmerię Niemiecką .
Jednym z nich był Mieczysław Tartanus ps. ''Daleki'' z Bełchowa dziś ,gm .Nieborów, a którego symboliczny grób ,mogiła znajduje się na cmentarzu w Lipcach Reymontowskich .
Mieczysław Tartanus ps. ''Daleki'' ur.12.04.1922 r. w Bełchowie .Żonaty z Marianną ,ślub 27 czerwca 1943 r. Od grudnia 1943 roku znalazł schronienie w oddziale ''Maszynisty'' w domu p. Borowskich. Aresztowany 6 maja 1944 r w miejscowości Sierakowice Prawe w domu teściowej Anny Fiałkowskiej .
Krótka historia jednego zdjęcia.
Sierpień 1944, Sierakowice Prawe pod Skierniewicami, Marianna Tartanus z córką Anną, niedługo po wyjściu z Pawiaka.
Zdjęcie z archiwum pani Anny Czubatki z domu Tartanus
Do niemieckiej katowni Marianna trafiła 20 grudnia 1943 r. w wyniku masowych aresztowań, przeprowadzonych prze gestapo ,wśród członków Armii Krajowej pow. Łowickiego i Skierniewickiego ,w wyniku zdrady i podjęcia współpracy ,przez dwóch członków oddziału dywersyjnego AK z Bobrownik Kazimierza Kobiereckiego i Stefana Puchalskiego z Polesia. Marianna nie wydając męża , który zdołał ukryć się w gospodarstwie sama trafia na Pawiak , który był największym niemieckim więzieniem politycznym na terytorium okupowanej Polski. Kompleks więzienia składał się z oddziału męskiego oraz oddziału kobiecego, nazywanego Serbią .Marianna trafia tam w stanie brzemiennym. Niemcy nie mieli żadnych skrupułów przed torturowaniem i mordowaniem kobiet nawet w dziewiątym miesiącu ciąży, ale już urodzenie dziecka dawało jakieś szanse na przeżycie. Córeczka Ania widoczna na zdjęciu jest jednym z dwadzieściorga pięciorga dzieci które przyszły na świat w „Serbii” - kobiecym oddziale Pawiaka. Tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego okupanci niespodziewanie wypuścili na wolność wszystkie matki z dziećmi. Po powrocie do domu Marianna dowiedziała się ,że 6 maja został aresztowany jej mąż i że osadzono go również na Pawiaku ,przebywał tam do 30 czerwca 1944 ,skąd przysłał kartę pocztową w języku niemieckim ,w której pyta o żonę i dziecko .
Ostatnią wiadomością od Mieczysława jest szara tekturowa kartka wyrzucona z pociągu na stacji PKP -Skierniewice z datą 1 lipca w której informuje :
,,że czuje się dobrze i wyjeżdża do obozu''
Na drugiej stronie wyrzuconej kartki znajduje się adres osoby ,pod który znalazca miał ją dostarczyć .
Mieczysław Tartanus ps. ''Daleki'' zostaje przewieziony do obozu Gross -Rosen ,a następnie do filii AL Fünfteichen (dzisiaj Miłoszyce w gminie Jelcz-Laskowice) Według jednego ze współwięźniów M.Tartanus zginął podczas ewakuacji obozu w styczniu 1945 r.
To tylko jeden z przekładów tragicznych losów Żołnierzy Oddziału ''Maszynisty'' a także ich rodzin .
Wiosną 1943 r. z plutonu z Kalenic został wyodrębniony oddział nad którym dowództwo obiją Stanisław Borowski ps.,,Maszynista'' z drużyny z Chlebowa. Oddział o tej pory podlegał bezpośrednio Kedywowi Obwodu ,,Łyska'' na terenie gmin Łyszkowice ,Domaniewice ,Nieborów, przy którym działała komórka sądów doraźnych z ramienia Państwa Podziemnego RP.
Cel: konfidenci gestapo, szmalcownicy, donosiciele i oprawcy.
Żołnierze z tego Oddziału brali między innymi udział w „Akcja Kośba”
/kośba-wykaszanie kosą traw i zboża/
W maju 1943 r .została przeprowadzona akcja ,której celem było zlikwidowanie szczególnie brutalnego młodego Niemca Edmunda Beck - syna wójta gm. Łyszkowice .Wyrok został wykonany z pozytywnym skutkiem.
Latem 1943 roku we wsi Skaratki gm. Domaniewice wykonano wyrok śmierci na konfidencie gestapo Ryterskim ,który był w tym czasie kierownikiem mleczarni.
W tym dniu wykonano również wyrok śmierci na konfidencie Zygmuncie Płoszańskim z Domaniewic.
Jan Gajek ps. ''Stal''
7 grudnia 1943r.
W Bełchowie zlikwidowano agenta gestapo, Ludwika Żwirkowskiego ,a w Stachlewie kierownika szkoły Leona Romanowskiego .
więcej pod linkiem :
Posypały się więc wyroki ...7 grudnia 1943r.(cz.I )
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz