Epidemia cholery ,Łowicz -Łyszkowice 1894 r.

 

Z Łowicza piszą :

''Epidemia już u nas ustała, lecz herbaciarnie nie przestały funkcjonować. Komitet, zawiązany z powodu cholery, ma zamiar herbaciarnie te zamienić na stalą kuchnię tanią. Ubogiej ludności zasłużyli się dobrze dostarczaniem ciepłego pożywienia pp.: Echhorn, Hirszowska,Kołakowska, Konarzewskie, Konopaccy, Oppman, Brzezińscy, Julian Schoenfeld,. Szymanowskie,  którym niech mi wolno będzie, w imieniu Łowicza, złożyć za pośrednictwem Kuriera publiczne podziękowanie. W mieście ruch ożywił się znacznie skutkiem jarmarku.''

Środki zaradcze.

''W osadzie fabrycznej Łyszkowicach cholera między robotnikami ustawać zaczęła, natomiast przeniosła się miedzy ludność żydowską. Łyszkowice liczą do 60 rodzin żydowskich. Herbaciarnia trwa dalej, obecnie wydaje herbaty do tysiąca szklanek dziennie. Niezależnie od tego wydają także bezpłatne obiady klasie roboczej. P. M. Epstein przesłał z własnej kasy na ręce dyrektora fabryki zasiłek pieniężny dla pozostałych wdów i sierot po zmarłych robotnikach. Groza epidemii w części już zażegnana została.''

Najokropniejszy był miesiąc lipiec i połowa sierpnia; były dni, że po 30 osób padało ofiarą cholery i to przy zmniejszonej ludności, gdyż wiele rodzin, a w szczególności żydowskich, z samego początku, gdy jeszcze nie zabraniano wyjazdu z miasta , wyjechało do miast innych, albo uciekło do lasów. Przez kilka tygodni sklepy były pozamykane, targów nie bywało, wstrzymano dowóz żywności, przeto była wielka drożyzna. Miasto przez wszystkich z daleka było omijane. Zapanowała przerażająca pustka, cisza grobowa. Mieszkańcy z domów nie wychodzili, chyba w gwałtownej potrzebie ukazywali się, idąc do kościoła lub po lekarza. Cisza przerywaną była jedynie płaczem i lamentami na ulicach, wywożeniem zmarłych lub uwijaniem się licznej i bardzo energicznej, dobrze zorganizowanej służby sanitarnej. Dzięki zaradności władzy i komitetowi, złożonemu z obywateli miasta i lekarzy nadzwyczaj czynnych, epidemię u nas wkrótce zwalczono. Należą się dzięki temuż komitetowi, albowiem miasto doprowadzone zostało wówczas do prawdziwego porządku i czystości. Dla biednych, z funduszów kasy miejskiej i ze składek prywatnych, wydawana była gorąca herbata i obiady; panie tym się zajmowały i pełniły dyżury, a pełniły gorliwie mimo doznawanych przykrości od tych, dla których dobra się poświęcały. Przed ratuszem i w kilku punktach miasta, w zaimprowizowanych z beczek samowarach, nieustannie była gorąca mięta dla użytku wszystkich, zamiast surowej wody do picia. Chorym dawaną była natychmiastowa pomoc; szpital choleryczny przy ulicy Browarnej dobrze był urządzony. Zmarłych niezwłocznie chowano. W mieszkaniach czyniono dezynfekcję, a w specjalnych aparatach dezynfekowano pościel i ubrania. Policji  w wielu czynnościach straż ogniowa ochotnicza przychodziła z pomocą. Żydów, ku wielkiemu ich strapieniu, chowano pod przymusem w trumnach zamkniętych, a jak oni się wyrażali: „w pudełkach.“ W ogóle pogrzeby, a raczej tylko wywożenia umarłych odbywały się o każdej porze dnia i nocy, cicho, bez ludzi i dzwonienia. Kapłani w niesieniu chorym ostatniej pomocy i pociechy duchowej poświęcając się nieograniczenie, podołać nie byli w stanie; kościoły codziennie były ludźmi przepełnione, konfesjonały w istnym oblężeniu. Potwierdziło się przysłowie:

„Kiedy trwoga, to do Boga''

W czasie grasującej cholery ,wśród największej trwogi i pognębienia umysłów ,dnia 21 lipca 1894 roku krzyż dębowy dwuramienny złożony ,był przed wielkimi drzwiami kościoła .Po solennym, błagalnym nabożeństwie, na czele  miejscowego duchowieństwa, wśród jękliwego odgłosu dzwonów, z przed kościoła ruszyły procesją zastępy kilku tysięcy ludzi wszystkich stanów, cechów, bractw i towarzystwa straży ogniowej ochotniczej, z pośród których przeszło 100 osób, skruchą przejętych, na ramionach, za pomocą 17 długich drągów, ów krzyż olbrzymi, ciężki, wieńcami i wstęgami przybrany, niosło aż na miejsce przeznaczenia—przed cmentarz. Pochód tak uroczysty, wspaniały, zarazem smętny, do głębi duszy każdego rozrzewnił..., nikt oka nie miał suchego. Na miejscu, po ceremonii poświęcenia, jeden z kapłanów rzewnymi słowy podniósł znaczenie chwili aktu tego, a w tłumie łkającym w skrusze i niepewności o życiu, przejętym wiarą, wzbudził nadzieję ocalenia przez ubłaganie miłosierdzia Bożego. Potem, przy potężnym na klęczkach śpiewie: „Święty Boże!“—Krzyż pod-- niesiono. Byłą to chwila największego wzruszenia. Już nie śpiew, ale jęk żałosny tysięcy dusz rozległ się pod Niebiosa. Po ustawieniu odśpiewano: „Zawitaj Ukrzyżowany! “— i całą tę uroczystość zakończono pieśnią „Straszliwego Majestatu Panie!“, znękane umysły i serca strwożone uspokojone zostały.— I w istocie odtąd cholera coraz mniej ofiar zabierała. Takaż sama uroczystość w tydzień czasu powtórzyła się w drugiej parafii—Św. Ducha.

Cmentarz Katedralny

Od powietrza, głodu, ognia i wojny – wybaw nas Panie – tak modlono się kiedy przychodziło  „morowe powietrze”, umierali biedni i bogaci. Lekarstwa nie było.  Tylko w Bogu była nadzieja. Po zarazie zostawały zapiski w księgach zmarłych, krzyże i cmentarze choleryczne.

W tym nieszczęśliwym czasie w okolicy Łowicza, a i w dalszych stronach, po wsiach, bardzo dużo postawiono krzyży dwuramiennych (Karawika).  Stawiano je na początku i na końcu wsi, tak aby blokowały zarazie drogę. Wierzono, że krzyż będzie skuteczny tylko wtedy gdy wykona się go w ciągu jednej nocy z jednego kawałka drzewa i postawi także tej samej nocy. Przyjętym zwyczajem było, iż w czasie trwania epidemii mieszkańcom wsi nie wolno było wychodzić poza krzyż.

Łyszkowice skrzyżowanie ul. Kościelnej i Cmentarnej 

„Karawika“—w trzech wydaniach przeszło 10,000 egzemplarzy rozeszło się po kraju z Łowicza i prosto z drukarni w Warszawie (St. Niemiry). Drugiego wydania (lipiec 1894) rozeszło się z Łowicza 3000 egzemplarzy w przeciągu dwóch tygodni i w czasie tym wskutek większego zapotrzebowania wyszło wydanie trzecie.

Wizyta wariata z pod Skierniewic -1886 r.

 

Pewnej nocy pani Łucja , zamieszkała pod nr. 4 na Wilczej, doświadczyła przygody, która ją przyprawiła o ciężką chorobę. Już było dosyć późno i pani Łucja w najlepsze usypiała, gdy dało się słyszeć gwałtowne dzwonienie. Służąca, która poszła otworzyć drzwi, wraca niebawem oznajmiając, iż jakiś pan porządnie ubrany, chce się z panią koniecznie widzieć, Pani Łucja obawiając się złodzieja, ani myślała przystać na tę nocną zagadkową wizytę, gdy tymczasem nieznajomy, nie czekając na pozwolenie, z przedpokoju udał się przez salon do sypialni i stanął w progu. Pani Łucja śmiertelnie wystraszona poleciła służącej wezwać stróża, sama zaś rozkazującym głosem poczęła nieznajomego mężczyznę wypraszać.

— Twój brat powiedział, że będziesz moją żoną,

więc jutro musisz mnie zaślubić

— wołał szaleniec, podchodząc coraz bliżej.

Na to nadszedł stróż, a pani Ł. zemdlała.

Okazało się, iż nieznajomy był to Karol W., dzierżawca z pod Skierniewic. Cierpi on od pewnego czasu obłęd umysłowy. Kiedyś zapoznał się z bratem pani Łucji wdowy, a ten żartami powiedział, iż będzie go swatał z siostrą. Otóż mania małżeństwa utkwiła w umyśle Karola który otrzymawszy adres pani Ł., wybrał się z wizytą w nocy. Stróż dostawszy kilka dziesiątek i widząc przed sobą porządnie ubranego pana, puścił go przez bramę, a dalej Karol dzięki nieoględności służącej dostał się do wnętrza mieszkania. Musiano użyć przemocy, aby obłąkanego z miłości Karola wyprowadzić. Pani Łucja z powodu gwałtownego wzruszenia i przestrachu ciężko się rozchorowała.

Morderca z Finką na łąkach Niebudaka -Łowicz 1986 r.

 

W styczniu społeczeństwo Łowicza wstrząśnięte zostało bestialską zbrodnią dokonaną na 14 -letniej Justynie Sz., wzorowej uczennicy szkoły podstawowej .Przebieg zdarzeń był następujący. Krytycznego dnia 23 stycznia około godziny 16 wyszła ona z domu z zamiarem odwiedzenia chorej koleżanki na osiedlu M. Konopnickiej ,znajdującego się w odległości 3 km .Spotkała tam przyjaciółkę ,która przyszła w tym samym celu .Po krótkiej wizycie obydwie postanowiły wrócić do swoich domów .Około godziny 17:30 udały się na przystanek MZK przy stacji PKP ,lecz autobus już odjechał. W tej sytuacji koleżanka radziła m.in. Justynie by wróciła do mieszkania chorej dziewczyny .Ta jednak postanowiła iść do domu. Spieszyła się ponieważ nie zdążyła odrobić zadań z języka rosyjskiego. Koleżanka odprowadziła Justynę kawałek drogi ,rozstając się z nią na skrzyżowaniu ulic Świerczewskiego i Tkaczew .Z tego miejsca Justyna miała trzy trasy dojścia do domu: Pierwsza ,ul. Sienkiewicza – Wodociągową – Powstańców ,druga Rynek – Wodociągowa – Powstańców i trzecia najkrótsza ,Tkaczew – 1 Maja – Lenina . Wybrała tę ostatnią ,którą nigdy nie wracała ze szkoły .Zbliżała się godzina 20 ,a Justyny nie było w domu. Matka coraz bardziej zaczęła się niepokoić tym bardziej, że córka nigdy nie wracała później niż o 19. Zadzwoniła więc do męża do pracy .Nie zastała go tam ,gdyż zdążył już wyjść. Czekała na niego na ulicy ,jakby przeczuwając że stało się coś złego. Po spotkaniu poinformowała ,że córka jeszcze nie wróciła. Postanowili ją szukać .Wzięli samochód ,przejechali trasami którymi mogła iść, odwiedzili koleżanki .Bez rezultatu .Po godzinie 21 rozpoczęli poszukiwania z pracownikami zakładów pracy – gdzie obydwoje byli zatrudnieni .Na tak zwanych łąkach Niebudaka .Około 22 o fakcie zaginięcia dziewczynki powiadomiony został Rejonowy Urząd Spraw Wewnętrznych w Łowiczu. Funkcjonariusze pełniący służbę otrzymali rysopis Justyny ,ale nie podjęto działań na szerszą skalę .Zdarzało się bowiem ,że poszukiwane dziewczyny bawiły się całkiem dobrze i beztrosko .

Kiedy jednak w wyniku poszukiwań znaleziono but Justyny ,na nogi postawiona została cała łowicka milicja. Przeczucie matki ,że córce stało się coś złego potwierdziło się .Przed północą znaleziono drugi but ,a w godzinę później roznegliżowane zwłoki wsunięte pod krę lodową sadzawki. Wkrótce też natrafiono na ubranie schowane w kanale ściekowym . Wstępne oględziny wykazały ,że Justynie zadano nożem tzw. finką 14 ran., złamano jej nos i żebra .Fakt zgwałcenia wskazywał ,że morderstwa dokonano na tle seksualnym. Powołano specjalną grupę dochodzeniową pracującą dzień i noc. Zadanie nie było łatwe .Sprawca pozostawił po sobie tylko jeden włos i to bez cebulki .W czasie nocnych poszukiwań zatarto wiele śladów ,tak że pies milicyjny nie potrafił podjąć tropu zabójcy. Na dodatek spadł śnieg. Milicja podjęła rutynowe czynności. Przeprowadzono wywiady z kierowcami PKS,MZK i taksówkarzami .Legitymowano osoby przechodzące ul. Lenina . Sprawdzono niektóre meliny. Przesłuchiwano osoby karane w przeszłości za gwałty ,napady rabunkowe i bójki,a także pacjentów poradni zdrowia psychicznego. Przeprowadzono wiele rozmów z mieszkańcami osiedli wokół łąk Niebudaka .Na początku wydawało się ,że zakrojone na szeroka skalę działania milicji mogą szybko zakończyć się sukcesem . 25 stycznia poddano sprawdzeni 3 narkomanów z Warszawy .Jeden z nich miał zadrapanie na brzuchu .Okazało się ,że rana ta nie ma związku z zabójstwem ,a celem wizyty w Łowiczu był zakup słomy makowej .Zatrzymano też mężczyznę z czerwoną plamą na spodniach ,której pochodzenia nie potrafił wytłumaczyć .Ekspertyza wykazała jednak, że to nie krew .lecz farba olejna .Na początku lutego podejrzanym stał się pewien pracownik PKP .Ustalono ,że pod pretekstem niewłaściwego przejścia prze plac PKS w Łowiczu zaczepiał od pewnego czasu młode dziewczyny ,legitymował ,a następnie pod pozorem spisania personaliów prowadził rzekomo na posterunek milicji ,a faktycznie w ustronne miejsce proponując randki .Po zatrzymaniu stwierdzono u niego na palcu obrażenia .Biegły lekarz nie wypowiedział się jednak jednoznacznie czy mogło ono powstać wskutek ugryzienia .W sumie nie było podstaw do jego aresztowania ,lecz w kręgu zainteresowania milicji ,pozostawał jeszcze długi czas. Prawdziwego mordercę widziały trzy dziewczyny ,uczennice szkoły przyzakładowej ''Syntexu''przechodzące ul. Lenina .Ich spostrzeżenia pozwoliły na sporządzenie portretu pamięciowego .Ostateczna jego wersja powstała w połowie lutego ,ale ze względów technicznych nie mógł być wcześniej rozplakatowany niż 27 lutego.

Portret został rozwieszony w województwie skierniewickim ,a także w Kutnie i Głowno .Wspomniane 3 dziewczyny nie doszukały się sprawcy na pogrzebie .jak się później okazało po prostu na nim nie był . Żmudna praca milicji nie dawała w dalszym ciągu wyników .Rosła jednak liczba osób podejrzanych .W marcu jedna z przesłuchiwanych kobiet powiedział ,że jej przyjaciel wrócił pewnego styczniowego dnia nad ranem w pokrwawionym ubraniu ,twierdząc ,że na łąkach Niebudaka leży zamordowana dziewczyna. Nie mogła sobie przypomnieć daty ,ale powiedziała ,że było to wtedy ,kiedy zamknięto ruch na ul. Lenina .Okazało się ,że miało to miejsce tylko 24 stycznia .Po bliższym zbadaniu sprawy i ten trop okazał się również fałszywy. Milicja podejmowała więc dalsze pracochłonne czynności. Sprawdzono ludzi mieszkających ,pracujących czy uczących się w przeszłości w Łowiczu. Nie przyniosło to spodziewanych wyników ,więc znów uwagą skupiono na mieszkańcach Łowicza ,tym bardziej ,że ukrycie ubrania zamordowanej świadczyło o doskonałej znajomości terenu. Podejrzenia skierowano więc kolejno na lekarza uganiającego się za kobietami ,byłego mieszkańca Bełchatowa grożącego żonie nożem w czasie kłótni. Tak że na mężczyznę ,który znał Justynę i podał osoby rzekomo widzące go krytycznego dnia ,czego one nie potwierdziły .Cień na niego rzucał fakt ,że finka którą posiadał nagle zniknęła z domu .Przez pewien czas podejrzanym był również sprawca zabójstwa starszej kobiety w gminie Chąśno .Jednak użyte narzędzie zbrodni (siekiera) i sposób jej dokonania był zupełnie odmienny niż w Łowiczu stąd też dość szybko został wyeliminowany z kręgu podejrzanych. W ciągu 8 miesięcy milicja przeprowadziła kilka tysięcy rozmów, przesłuchano 900 osób. Praca ta nie poszła na marne .W czwartek 25 września w godzinach wieczornych morderca Justyny został zatrzymany ,a w sobotę aresztowany. Kim jest? 21 -letni Wiktor ,Krzysztof C. mieszkaniec Łowicza uchodził za przeciętnego obywatela .Ukończył tylko szkołę podstawową ,ale uczęszczał też do szkoły muzycznej w Kutnie i zaocznie do liceum w Łodzi .Kawaler dość inteligentny ,średniej budowy ciała .Lubił modnie się ubierać .W pracy miał dobrą opinię .Dotychczas nie wchodził w konflikt z prawem .Po dokonaniu zabójstwa ,do czego się przyznał w czasie przesłuchania już po kilku godzinach nie wychodził z domu odległego 800 metrów od miejsca popełnionej zbrodni, morderstwa Justyny. Na pogrzebie swej ofiary nie był .Zwykle chodził w okularach .Krytycznego dnia był bez nich ,lub też nie zauważyły tego uczennice ''Syntexu'' Ułatwiłoby to z pewnością poszukiwania mordercy. W domu zabójcy znaleziono finkę ,którą poddano wnikliwej ekspertyzie .

Niezależnie od tego funkcjonariusze MO będą się starali rozwikłać zagadkę czy 5 kresek na fince ma jakieś znaczenie .Być może w ten sposób morderca oznaczał inne swoje ''podboje''.

Jak doszło do znalezienia mordercy? Ustalono ,że na początku stycznia ,pewna dziewczyna został pobita na łąkach Niebudaka. Twierdziła jednak ,że to nieprawda ,że po prostu upadła .Kierujący grupą dochodzeniową ppor. Wojciech Walendzik nie mógł uwierzyć i polecił przeprowadzenie z nią dalszych rozmów ..Okazało się ,że miał intuicję. W czasie jednej z nich na początku września przyznała wreszcie ,że została pobita przez Wiktora C. a kilkanaście dni później wyznała całą prawdę .Została nie tylko pobita ,ale i zgwałcona .Przestraszona ,wystraszona przez Wiktora przyrzekła mu ,że nikomu o tym nie powie .Inaczej było z Justyną .Nawet pod groźbą finki nie chciała ulec walcząc o swój honor i życie. Zagroziła też że powiadomi milicję .To najprawdopodobniej zadecydowało ,że Wiktor C. postanowił zrealizować swój zbrodniczy zamysł .

                                                                                                                                          (DAN) 

''W szale pijackim zamordował żonę '' - Łowicz 1939 r.

 

W mieszkaniu Gajdów przy ul. Kutnowskiej w Łowiczu odbywało się przyjęcie dla zaproszonych gości. M. inn.. na przyjęciu byli małżonkowie Franciszek i Walentyna Ucieszni .W czasie przyjęcia raczono się wódką. Ucieszny oddawana podejrzewał żonę o zdradę i na tym tle powstała między małżeństwem sprzeczka. Wreszcie Ucieszni opuścili dom Gajdów. Na podwórzu zazdrosny mąż uderzył laską w plecy żonę, która wskutek doznanych obrażeń straciła przytomność. Wówczas Ucieszny zdarł z kobiety ubranie i na pół przytomną wprowadził do mieszkania Rocha Owczarka, zamieszkałego w tym domu, którego podejrzewał, że jest kochankiem żony. W mieszkaniu Owczarka Ucieszny jeszcze raz uderzył nieszczęśliwą kobietę w głowę. Uderzenie było tak silne, że pękła jej czaszka i w kilka chwil Ucieszna zakończyła życie. Zbrodniczego męża policja aresztowała.

''Zbrodnia namiętnej wdowy ...'' - Łowicz 1936 r

 

W służbie ruchu na terenie Łowicza zatrudniony był 40- letni Władysław Charążka, człowiek żonaty mający już dwoje podrastających dzieci. Charążka zawarł przyjaźń z kolejarzem Józefem Ostrowskim. Doszło do tego, że obydwie rodziny zamieszkały we wspólnym domu.

Przed dwoma laty Ostrowski zmarł. Pozostała po nim wdowa, przeszło pięćdziesięcioletnia Zofia Ostrowska, zaczęła prześladować Charążka swą miłością. Często odwiedzała go w czasie pracy, domagając się oznak, wzajemności, a w razie sprzeciwu urządzała głośne awantury. Charążka. w obawie, że te skandale mogą pozbawić go pracy, ulegał namiętnej wdowie. Przywiązany jednak do swej rodziny unikał spotkań z Ostrowską. Tego rodzaju stosunek musiał doprowadzić do konfliktu, który rzeczywiście nastąpił i to w okolicznościach nie zwykłych . 

W dniu 23 marca Charążka późnym wieczorem wracał z pracy wespół z kolegą. Kiedy znalazł się na bocznej ulicy w Łowiczu, rozległ się strzał. Charążka, trafiony w tył głowy, padł trupem na miejscu. W tej samej chwili ukazała się Ostrowska i pochyliwszy się nad trupem, zawołała.

— Czy już nie żyje?

Stwierdziwszy, że przyjaciel leży martwy, szybko pod niosła się i oddaliła się o kilka kroków . 

Padł drugi strzał. To Ostrowska wymierzyła lufę rewolweru w swoją pierś. Kula utkwiła w płucach. .Ostrowską przewieziono do szpitala, gdzie po pewnym czasie powróciła do zdrowia. Tymczasem wszczęte przez prokuraturę śledztwo co do przyczyny zgonu Chorążki wykazało, że zginął on z ręki Ostrowskiej, która w ten sposób zemściła się na przyjacielu za lekceważenie je j gwałtownej miłości. Ostrowska nie przyznawała się do winy. Złożone przez nią wyjaśnienia w zgoła odmienny sposób przedstawiają tło tragicznego zajścia.

Oto Ostrowska twierdzi, że nie ona prześladowała zmarłego, ale on się narzucał ze swymi uczuciami, zmuszając groźbami do uległości. Ostrowska nie chciała dopuścić do tego związku, gdyż, jak twierdzi, sumienie nie pozwalało jej oszukiwać Chorążkowej, z którą żyła w wielkiej przyjaźni. Ostrowska przedstawia listy, pisane przez Chorążkę. Są to niesłychanie czułe i w podniosłych słowach pisane wyznania miłosne ,zazwyczaj kończące się ślubowaniem wzajemnej i dozgonnej wierności .

Krytycznego dnia, jak twierdzi Ostrowska. Chorążka w przypływie żalu popełnił samobójstwo. Przypadkowo znalazłszy się na ulicy, ujrzała denata w krwi. Wspomniała złożoną przysięgę, że jedno drugiego nie przeżyje. Przysięgi tej nie chciała złamać. Podniosła wtedy z ziemi rewolwer, z którego zastrzelił się Chorążka, i zdecydowała się popełnić samobójstwo. Niewprawna ręka przekreśliła zamiar połączenia się z Chorążką za grobem. Dzisiaj Ostrowska odpowiada przed Sądem Okręgowym w Warszawie, który zjechał na sesję wyjazdową do Łowicza. W imieniu wdowy po Chorążce z powództwem cywilnym występuje adw. K. Hecht, domagając się zasądzenia symbolicznej złotówki. W rzeczywistości zaś idzie o obronę czci zmarłego, na którego Ostrowska w wyjaśnieniach swych rzuciła cień.

Rzecznik powództwa powołał świadków, którzy ustalić mają, iż Ostrowska oddawana nosiła się z zamiarem zabójstwa nieczułego na jej zwiędłe wdzięki Chorążki i w tym celu nabyła rewolwer. Strzał o dany w tył głowy nie mógł pochodzić z ręki samobójcy i dowodzi tylko zbrodni z premedytacją i perfidni Ostrowskiej.